Çeşitli hastalıklara ve travmalara bağlı olarak zaman zaman eklemler işlevlerini yapamaz hale gelir. Eklem protez cerrahisi olarak tanımlanabilen artroplasti, eklemde var olan ağrı ve acı hissini azaltmak, hareket kabiliyetini artırmak ve stabilize etmek için eklemin cerrahi müdahale ile gerekli olduğunda protez kullanılarak tekrar yapılandırılması olarak tanımlanabilir.
Artroplasti genel olarak diz ve kalça gibi vücut ağırlığını yoğun olarak taşıyan, geniş yüzeyli eklemlerde kullanılır. Ancak teknolojinin gelişimiyle birlikte el ve ayak bileği, dirsek ve omuz gibi eklemlerde de uygulanabilir. Artroplasti ile eklemler onarılır ya da protez ile değiştirilir. Böylece kişinin deforme olan eklemi eski kabiliyetine kavuşturularak kişinin yaşam kalitesi arttırılır.
Artroplasti 4 farklı şekilde uygulanabilir:
• Rezeksiyon Artroplastisi: Kişide yakınmaya yol açan ekleme ait eklem yüzü çıkarılır. Böylece eklem mümkün olan en fazla hareket açıklığına sahip olur. Örneğin yürüme güçlüğü çeken bir kişiye rezeksiyon artroplastisi uygulandığında kişi, aksayarak da olsa tekrar yürüyebilir.
• İnterpozisyon Artroplastisi: Rezeksiyon artroplastisine ek olarak eklemler arasına yumuşak doku yerleştirilir. Örnek olarak el bileğinde hareket kısıtlılığına neden olan kemik çıkarılarak yerine yumak şeklinde tendon konulur.
• Parsiyel Endoprotez Artroplastisi: Eklemin bir kısmı vücut içinde kalan protez türü ile desteklenir. Böylece eklem, mekanik açıdan işlevselleşir. Kalça kırığı vakalarında kalça kıkırdaklarının bir kısmı çıkarılır ve bunun yerine protez takılır.
• Total Endoprotez Artroplastisi: Deforme olmuş ekleme ait her iki yüzün de değiştirilmesidir. Bu işlem genellikle diz ve kalça eklemine uygulansa da el ve ayak bileği, bel omurgası (lomber disk) gibi diğer eklemlere de uygulanabilir.
Total kalça protezi, pek çok nedene bağlı olarak ileri derecede yıpranan kalça ekleminin, yapay bir eklemle değiştirilmesidir. Ağrı ve hareket kısıtlılığını ortadan kaldırıp hastanın yaşam kalitesini büyük oranda artırır. Kalça protezinin uygulama zamanı, hastanın yaşına, cinsiyetine, şikâyetlerine göre değişiklik gösterir. Günümüzde kalça protezleri 15 ila 20 yıl kadar kullanılabilmektedir.
Omuz ekleminde kireçlenme ve kıkırdak aşınması, hareket kısıtlılığına ve ciddi ağrıya yol açabilir. Bu tip vakalarda, eklemin eski fonksiyonunun yeniden kazandırılması ve ağrının giderilmesi için total omuz protezi uygulanır. Bu operasyonda omuz ekleminin tamamı ya da bir kısmı protez ile değiştirilir.
Kıkırdak aşınması ve kireçlenme gibi etkenler, diz ekleminde hareket kısıtlılığına ve şiddetli ağrılara yol açar. Total diz protezi operasyonunda aşınan ve / veya hasar gören diz eklemi, protez ile değiştirmekle beraber protezin ne zaman uygulanacağı, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve yakınmalarına bağlı olarak farklılık gösterebilir.
